Olasılıkla beyninizin bilgileri daha iyi sindirebilmesinde uykunun faydalı olduğunu öğrenmek için bir nörobilimciye ihtiyacınız yoktur. Fakat rüyalar hakkında ne kadar bilgiliyiz?
Bazı bilimciler, rüya görmenin de öğrenmeyi arttırabileceğini düşünmekte. Yeni bir çalışma bu görüşe ilişkin ilk delilleri sağladı:
Sanal gerçeklik labirenti ile ilgili rüya gören kişiler ikinci kez teste girdiklerinde yollarını ilkinden daha kısa sürede buluyorlar!
Pek çok araştırma beynimizin biz uyurken de çalışmaya devam ettiğini, gün içinde öğrendiğimiz bilgileri geçmişteki bilgilerimizle ilişkili bir şekilde depolamaya çalıştığını göstermektedir. Örneğin uyumakta olan kemirgenlerin hipokampuslarındaki nöronlar uyanık olduğu ve labirentte bulundukları zamandaki gibi çalışmakta, sanki öğrenmeye devam etmektedir. Bazı araştırmacılar kemirgenlerin o sırada labirentle ilgili rüya görüp görmediklerini merak etmişlerdir ama elbette ki bunu onlara sormanın bir yolu yoktur!
Bunun üzerine Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden nörobilimci Erin Wamsley, Robert Stickgold ve meslektaşları insanlarla benzer bir araştırma yapmaya karar vermişlerdir. Harvard Üniversitesi’ndeki öğrencilerden oluşan katılımcılardan bilgisayarda 45 dakika süreyle bir oyun oynamaları istenmiştir: Sanal gerçeklik labirenti.
Oyun sırasında araştırmacılar katılımcıların daha önce gördükleri bazı nesnelerin yerlerini hatırlayıp hatırlamadıkları ya da farklı başlangıç noktalarından girdiklerinden yollarını bulupbulamayacaklarını sınamışlardır. Ardından 99 katılımcıdan 50’sine uyumaları için zaman tanınırken geri kalanları video izlemeye devam etmişlerdir. Uyku sırasında bu kişilerin elektroensefalografi kayıtları alınmış, uyanmaları durumunda ya da uyku süresinin sonunda rüya görüp görmedikleri ve rüyalarının içeriği hakkında sorular sorulmuştur. Şaşırtıcı olmayacak bir şekilde uyumasına izin verilen katılımcıların ikinci denemede daha başarılı oldukları, örneğin labirentteki nesnelerin yerlerini daha kısa bir sürede buldukları belirlenmiştir.
Bunun yanı sıra uykuya dalma anında labirentle ilgili şeyler düşündüğünü ya da labirentle ilgili rüyalar gördüğünü söyleyen dört katılımcının başarısının uyuyan diğerlerine göre 10 kat daha fazla olduğu belirlenmiştir. Current Biology dergisinin 2010 Nisan sayısında yer alan çalışmada katılımcılar rüyalarında labirentle ilgili görüntüler gördükleri ve bilgisayarın fon müziğini duydukları şeklinde bilgiler verse de hiçbirinin rüyası uyanıkken gerçekleştirdikleri performansın bire bir aynısı değildir.
Buradan yola çıkarak araştırmacılar, rüya sırasında beynin yaptığı şeyin uyanıkken yaşanılanların birebir anılarını oluşturmak olmadığı, var olan bilgi bağlamında yeni anılar oluşturmak olduğunu ileri sürmektedir. Örneğin bir katılımcı uykusunda labirentin görüntülerinin yanı sıra birkaç yıl önce yaptığı bir yolculuktaki bir mağara ile ilgili de görüntüler gördüğünü söylemiştir. Stickgold, beynin “geçmişte yaşadığım hangi deneyimler şu anki durumu tekrar yaşadığımda (labirent testini) öğrenmeme daha çok yardımcı olur” şeklinde bir araştırmaya giriyor olabileceğini söylemektedir.
-------------
O, geceyi sizin için bir elbise, uykuyu bir dinlenme ve gündüzü de yayılıp-çalışma (zamanı) kılandır. (Furkan Suresi, 47)
