Alzheimer hastalığı, zihinsel işlevlerde bozulmaya yol açan, ilerleyici bir beyin hastalığıdır. Bu hastalıkta hafıza, konuşma, yön bulma, insanları tanıma gibi konularda sorunlar yaşanır, günlük işler yerine getirilemez ve davranış bozuklukları görülebilir.
Alzheimer hastalığı, genellikle yavaş ilerleyen, ancak geri dönüşsüz bir hastalıktır. Başlangıcında fazla belirti vermez. Öncelikle yakın geçmişi hatırlayamama şeklinde ortaya çıkar. Kişi sabah ne yediğini, bir önceki gün eve kimlerin geldiğini anımsayamaz. Zamanla isimleri, yolları, tarihleri unutma veya karıştırma, eşyalarını sık sık kaybetme, karar verme güçlüğü, isteksizlik ve ilgisizlik, duygu ve davranışlarda değişiklik gibi belirtilerle devam eder ve bunlar giderek daha fazla dikkat çekici hale gelir. Hasta aynı soruları tekrar tekrar sorar, bazen sorulan sorulara anlamsız cevaplar verebilir. Dışarıda, hatta evin içinde bile yönünü kaybedebilir. Bu belirtiler hastanın kendisinde de sıkıntı yaratır ve hasta sinirli ya da içine kapanık hale gelebilir. Hatta depresyona girebilir. Sinsice ilerleyen tüm bu zihinsel ve ruhsal bozukluklara hastalığın ileri ki dönemlerinde yürüyememe ve idrarını tutamama gibi işlevsel bozukluklarının ilavesiyle de hasta günlük işlerini yapamaz hale gelir 5-10 yıl içerisinde tamamen bakıma ve hatta yatağa bağımlı hale gelen hastanın yardımsız yaşayamaması, ailesi ve ona bakan kişiler için ciddi bir yük oluşturur. Bu nedenle hastalığın erken dönemde teşhis edilerek gerekli tıbbi desteğin sağlanması çok önemlidir.
Alzheimer hastalığına nasıl tanı konur?
Orta yaşın üzerindeki hastalarda bu tip belirtilerle karşılaşıldığında, bu durumun yaşlanmanın doğal bir sonucu olduğu düşünülmemelidir. Alzheimer hastalığının habercisi olabileceği bilinmeli ve bir hekime başvurulmalıdır. Hekim kesin tanı için bazı tetkikler yapılmasını isteyebilir. Bazı testler, kan tahlilleri ve beyin filmleri çekilmesini gerekli görebilir. Bu şekilde de Alzheimer hastalığını diğer demans, yani bunama tiplerinden ayırt ederek kesin tanıya varır.
Alzheimer hastalığının habercisi olabilecek belirtiler nelerdir?
Temel olarak 10 belirti, Alzheimer hastalığının habercisi olarak nitelendirilebilir. Bunlardan bir ya da birkaçının varlığı, zaman kaybetmeden bir nörolog (sinir hastalıkları uzmanı), psikiyatrist (ruh hastalıkları uzmanı) ya da tanıdığınız bir hekime başvurulmasını gerektirir:
1) Günlük yaşamı etkileyecek düzeyde unutkanlık (özellikle yakın tarihli olayları
ve insan isimlerini anımsayamama)
2) Günlük işleri yerine getirmede güçlük çekme (alışveriş, yemek pişirme ya da
basit bir aleti çalıştırma gibi)
3) Sözcükleri bulmakta zorlanma
4) Tarihleri ve bilinen yolları unutma
5) Basit konularda karar verme güçlüğü (giysi seçimi gibi)
6) Hesap ya da planlama yapma gibi pratik düşünme becerilerinin azalması
7) Eşyaları yanlış yerlere koyma (buzdolabına ayakkabı çekeceği koyma gibi)
8) Ruh hali ve davranışlarda değişiklik (kolayca ağlama ya da sinirlenme gibi)
9) Kişilik değişiklikleri (çevresindeki insanları suçlama gibi)
10) Sorumluluktan kaçınma
Dünyaca ünlü nörolog Peter Whitehouse "Alzheimer yok, iyi ya da kötü yaşlanma var" dedi, bilim dünyası karıştı. Türk uzmanlar "Her bunama alzheimer değil" diyor.
Yaşlılığın korkulu rüyası, günümüzün en çok araştırmaya konu olan hastalıklarından alzheimer, tıp dünyasında sorgulanır hale geldi. Kimi uzmanlara göre, bu hastalık aslında yaşlılıkla birlikte görülen hafıza kaybından başka bir şey değil ve ilaçlar da fayda etmiyor.
Ona göre alzheimer, yaşlılıkta görülen hafıza kaybından farklı değil. İsviçre'de iki nörolog Anne Claude Juillerat ve Martial Van der Linden de bu teze destek verenlerden... "Alzheimer yok, sadece iyi yaşlanma ve kötü yaşlanma var" tartışmasına Türk uzmanlar da şöyle katıldı.
İlaçlar fayda etmiyor
Doç. Dr. Serdar Dağ (Nörolog): Alzheimer 40-50 yaşlarındaki erken bunamadır. İlerki yaşlarda, beynin hücrelerinin fonksiyon kaybı anlamına gelir. Yaşlılık nedeniyle bazı insanlarda daha fazla beyin hücresi bozulabilir. Bazı insanların cildinin erken kırışması gibi. Ancak ölen beyin hücreleri yerine gelmiyor yani ilaçlar yararsız. Kesin teşhis koymak zor. MR'da çıkıyor ama bu yaşlılıktan mı, hastalıktan mı bilemiyoruz.
Herkese etkisi farklı
Prof. Dr. Nevzat Tarhan (Psikiyatrist): San Francisco'da bir matematik profesörü satrançta 8 hamle ötesini görebilirken bunun 5'e düştüğünü fark etmiş. Alzheimer'den şüphelenilmiş ama yapılan incelemede hiçbir belirtiye rastlanmamış. Ölümünden sonra yapılan otopside aslında ciddi alzheimer plağı olduğu saptanmış. Yani hastalarda beyne verdiği zarara göre hastalığın belirtileri ortaya çıkmıyor. Alzheimer bunamanın bir çeşididir, ancak her bunama da alzheimer değildir.
Her hasta alzheimer değildir
Doç. Dr. Cem Orhon (Beyin cerrahı): Beyinsel hasar gören bütün yaşlılara alzheimer teşhisi konuluyor. Üniversitelerden bile yanlış alzheimer teşhisi ile hastalar geliyor. Yaşlılık nedeniyle bazı hastaların beyninde hidrosefali yani beyin sulanması oluyor. Bu hastalara alzheimer teşhisi konulup ilaç veriliyor. Hiç işe yaramıyor, ikinci ya da üçüncü evrede yakalarsak beyin pili daha yararlı oluyor.
ELEŞTİRİLER
Kesin teşhis edilemiyor.
Beyindeki bozulma, yaşlılığın doğal sonucu mu bilinmiyor.
Alzheimer nedeniyle bozulan beyin her hastada başka bulgu veriyor.
İlaçlar çok etkili olmuyor.
İDDİALAR
İyi yaşlanma kötü yaşlanma vardır. Kötü yaşlananlarda alzheimer olur.
Bazılarının yüzünün erken kırışması gibi beyin yapısı daha erken bozulabilir.
Alzheimer'daki bulgular yaşlılığa bağlı fonksiyon kayıplarıdır.
İlaçlar yerine sosyallik ve beyin egzersizleri daha yararlıdır.
"Sizi Allah yarattı Sizi yine O öldürecek, içinizden kimi -bildikten sonra (çocuk gibi) bir şey bilmesin diye- en aşağı ömre (erzeli'l-Ömr) kadar geri götürülür (Yani ihtiyar olur, dermansızlık ve akıl noksanlığı hususunda bir çocuğa benzer, unutkanlık hali başlar)" (en-Nahl, 16/70)
